Köklerinin duyarlılığı nedeniyle nemli toprakta uzun süre kalmaları halinde çürüyebilen; özümleme olayını gerçekleştiren yeşil renkten yoksun oluşu nedeniyle kendi kendilerine yaşayamayan; az veya çok yavaş büyüyen kaktüs türlerinde uygulanmaktadır. Aşı ile üretimde anaç olarak kökleri duyarlı olmayan ve hızlı büyüyen Cereus türleri seçilir. Aşılamada ilke, anaç ve kalem olarak seçilen iki kaktüsün ana damarlarının bir veya birkaç yerinden birbirleriyle kaynaşmasıdır. Aşılama için en uygun zaman kaktüslerin büyümeye başladıkları dönemdir. Sıcak havalarda yapılan kaktüsün birbiriyle kaynaşması, 2-3 gün ile birkaç hafta arasında değişir. Anaç olarak kullanılacak kaktüsün aşılanacak kısmı en az 3-4 aylık, en çok 2 yıllık olmalıdır.
Kaktüs rehberi üyelerinden arkadaşımız Ayhan Olcay'ın Silivri'deki serasında yapılmış olan bu aşı uygulaması fotoğrafları ile kaktüslerde aşılamanın nasıl yapıldığını görelim. Fotoğrafta gördüğümüz Trichocereus pachanoi en sağlıklı aşı altlarından biridir, hem güçlü bir kök yapısı vardır, hem de uzun ömürlüdür.
Düşük maliyetle genç bitkiler elde etmenin ve tehdit altındaki türleri koruyabilmenin yolu, üretmekten geçiyor. Üretimin pek çok değişik yolu var, tohum, çelik, ayırma, aşılama gibi. Kaktüsler hem generatif (tohum ile), hem de vegetatif (çelik, aşı, ayırma ile) yöntemlerle üretilebilmektedir. Uygulamada vegetatif üretim söz konusu olduğunda, tohumla üretim yöntemi yeğlenir. Tohumlar genellikle 1 yıl bekletildikten sonra ekilir. Ancak Epiphyllum (Atlas Çiçeği) ve Zygocactus (yılbaşı Çiçeği)?un tohumları taze iken ekilmelidir. Çimlenme süresini kısaltmak için, iri ve sert kabuklu tohumlar ekimden önce suda ıslatılır veya mekaniksel yollarla aşındırılır. Ekim ilkbaharda (Mart-nisan aylarında) yapılır. Tohumların çimlendirilmesinde, hacim olarak eşit miktarlarda orman toprağı, turba ve kumun karışımından oluşan harç kullanılabilir. Bu karışıma bir miktar odun kömürü tozu eklenmesi yararlıdır. Tohumlar, yine hacim olarak eşit miktarlarda yaprak çürüntüsü, dişli dere kumu ve odun kömürü karışımına da ekilebilirler. Çimlendirme ortamının yüzeyine 3-4 mm aralıklarla ekilen tohumların üzerleri kendi irilikleri kadar harç tabakası ile örtülür. Çok ince tohumların üzeri örtülmez, düzgün bir tahta parçasıyla hafifçe bastırılır. Ekim işi bittikten sonra tohum yastığı süzgeçli kova ile sulanır ve üzeri camla örtülür. Kaktüslerin çoğu ışıkta çimlendiklerinden, yastık veya kasalar aydınlık bir yerde bulundurulur. Çimlenme süresinde ortam aynı şekilde nemli kalmalı; sıcaklık gündüz ortalama 25 C, gece ise 18-20 C dolayında tutulmalıdır. Kaktüs cinslerine bağlı olarak çimlenme 4 gün ile 1 yıl içerisinde olmaktadır. Rebutia cinsi kaktüslerde çimlenme süresi 4 gündür.
Gövdenin alt tarafında, köke yakın bölgede ya da kökte su biriktirme yeteneği olan sukkulentler hariç pek çok sukkulent bu yolla üretilebilir. Bitkinin uykudan uyanıp yeniden büyümeye başladığı dönem olan ilkbahar ve erken yaz dönemlerinde gövde çeliği alınabilir. Kök atmadan solmasına engel olabilmek amacıyla, kesilen parça fazla uzun olmamalıdır (Aşağıdaki bölümde anlatılmakta olan Aeonium çeliğinde rozetin boyuna dikkat ediniz). Sağlıklı bir bitkinin sağlıklı bir gövdesini seçin, yeni patlayacak olan bir göz ya da bir dalın hemen üzerinden keskin bir bıçakla kesin. Kestiğiniz dalı, 4-8 cm kalacak biçimde kısaltın. Aşağıya yakın olan yaprakları ayıklayın, yara yerleri kuruyacak kadar bir süre için birkaç günlüğüne ılık bir yerde bırakın. 1/3?ü kaktüs karışımı, gerisi pumis ya da perlitle doldurulmuş olan bir saksıya dikin. Hafif rutubetli tutun, havadar ve gölge bir yerde bekletin, direkt güneş ışığı almamasına özel dikkat gösterin, 2-6 hafta içinde köklenme gerçekleşecektir.
